Zoals besproken berust een deel van de islamitische agressie niet op haat, maar op gewone veroveringszucht die in de geschiedenis nu eenmaal normaal is. Ook de EU streeft naar steeds verdere uitbreiding, zonder dat dit berust op haat.
            Maar een ander deel van de islamitische agressie berust wel op “haat”. Deze haat heeft vele oorzaken. De belangrijkste zijn misschien de volgende:
● Veel islamieten denken nostalgisch terug aan de grootheid van de vroegere hoge Arabische cultuur (Bagdad, Cordoba) en geven Europa de schuld van de ondergang daarvan.
● Op overeenkomstige wijze denken veel islamieten nostalgisch terug aan het latere machtige Ottomaanse rijk en geven Europa de schuld van de ondergang daarvan.
● Velen voelen zich vernederd door de Europese overheersing in het Koloniale en later het Imperialistische Tijdperk.
● Velen hebben een immense afkeer van wat zij zien als het morele verval van het westen.

 Het vereist heel veel historische kennis om over deze zaken zinvol te kunnen nadenken, oordelen en spreken. Verder is er het probleem in hoeverre het mogelijk is hierbij “objectief”’ te blijven, want een Europeaan neemt al gauw  een eenzijdig Eurocentrisch standpunt in of vervalt, uit reactie,  tot een even eenzijdig tegengesteld standpunt. Het moeilijkste is wellicht het probleem in hoeverre men hedendaagse normen mag toepassen op het verleden.

Maar we moeten niet vergeten dat de vredestichter (pacifist) een andere taak heeft dan de historicus. Wie wil streven naar “vrede met de islam” moet pragmatisch te werk gaan. Hij moet zeggen: “Oké, we hebben grote verschillen van mening over het verleden, misschien zitten we beide vol rancunes, maar laten we ons richten op de toekomst en trachten (zonder onze eigen cultuur te verloochenen) tot een leefbare vorm van vreedzame coëxistentie te komen. Absolute vrede zal wel niet haalbaar zijn, maar het moet toch mogelijk zijn de ergste vormen van waanzin, zoals atoombommen en mensen die menen zichzelf te moeten opblazen voor het goede doel, te voorkomen.