1. Niet reflexmatig reageren

Wanneer een mens wordt geslagen heeft hij de reflexmatige neiging terug te slaan. Deze reflex is belangrijk voor de survival van het individu, maar hij heeft een zeer negatieve bijwerking: hij zorgt namelijk voor het ontstaan van ketens van vergeldingsdaden. Het bekendste voorbeeld hiervan vormen de eindeloze ketens van bloedwraak in de oudheid. Bij het nieuws op de TV kan men hier telkens voorbeelden van zien: telkens weer worden dramatische beelden getoond van mensen die bij een terreuraanslag of bombardement familieleden, vrouw of kinderen zijn kwijtgeraakt en verbitterd wraak zweren. Zij roepen dat de slachtoffers (“martelaren”) niet voor niets mogen zijn gevallen. Wat hierbij echter buiten beeld blijft is dat de daders van deze terreuraanslagen of bombardementen gewoonlijk mensen zijn met dezelfde ervaringen: ook hún geliefden zijn bij vijandelijke aanslagen omgekomen, ook zij hebben het gevoel dat hun wraak rechtmatig is. Zo roept wraak steeds weer wraak op en ieder heeft het gevoel dat zijn wraak rechtvaardig was.
            Wat hier nodig is is een beeld van het “totale plaatje”. Dit totale plaatje is echter abstract en het is moeilijk, zowel intellectueel als emotioneel, om tot dit totale plaatje te komen. Dat vereist studie, begrip voor de tegenstander en soms zelfs snijden in eigen vlees. Je kunt je afvragen of dit niet een te zware opgave is voor een mens. In 2011 heeft David Kahneman hierover een verhelderende theorie gepubliceerd. Volgens deze theorie maakt het menselijk brein gebruik van twee verschillende denksystemen: een snel en reflexmatig systeem dat haast vanzelf verloopt en een langzaam systeem dat veel dieper gaat en veel meer moeite en energie kost. Het intellectueel onderkennen van de mechanismen die oorlog veroorzaken en het moreel rekening houden met deze mechanismen behoort tot het tweede systeem. Wanneer je wordt aangevallen is het gemakkelijk om reflexmatig terug te slaan, maar het is moeilijk om je in te houden en er eerst over na te denken wat de meest verstandige reactie is. Hierbij is het nuttig te bedenken dat als men gedachteloos en reflexmatig reageert en vervolgens via de werking van allerlei mechanismen gedwongen wordt een ontzaglijk oorlogsapparaat op te tuigen uiteindelijk in een proces terecht komt dat veel meer moeite en energie kost. Daarom  is het niet alleen moreel aanbevelenswaardig, maar ook rationeel verstandig om de geestelijke strijd aan te gaan die nodig is om oorlog te voorkomen.
         Het reflexmatig reageren kan ook zeer schadelijke gevolgen hebben voor de eigen cultuur of het eigen land. Het kan er bijvoorbeeld toe leiden dat men om “radicalisering” uit te roeien de eigen vrijheid van meningsuiting vernietigt.